Χάρης Καρδερίνης

Κυρίες, δεσποινίδες και κύριοι,

Είμαι ο Χαρίτος Νικολάου Καρδερίνης, γεννήθηκα το 1933 στην Κωνσταντινούπολη. Το 1951 αποφοίτησα από το επιστημονικό τμήμα του Ζωγραφίου Λυκείου και μετά την στρατιωτική μου θητεία έως το τέλος του 1970 ασχολήθηκα με την εμπορία φαρμάκων. Εγκαταστάθηκα με την οικογένειά μου στην Αθήνα το 1971 συνεχίζοντας και στην Αθήνα να εργάζομαι ως στέλεχος σε μεγάλες ξένες φαρμακοβιομηχανίες.

Πρώτα από όλα θέλω να ευχαριστήσω τον κ. Νικόλαο Μητρογιαννόπουλο που έδειξε το μεγάλο ενδιαφέρον να ενώσει αυτές τις ταινιούλες που θα δείτε και να δημιουργήσει αυτό το ιστορικό ντοκουμέντο. Ο Κώστας Κουτέλας που γύρισε αυτές τις ταινιούλες από το 1950 έως το 1975 είναι ομογάλακτος και πρώτος εξάδελφος του πατέρα μου Νικολάου Καρδερίνη.

Σήμερα θα προσπαθήσω χωρίς να σας κουράσω να σας ενημερώσω για το τι θα παρακολουθήσετε στην οθόνη. Αρχίζοντας, σας πληροφορώ ότι είμαι και Πριγκηπιανός.

Η Πρίγκηπος είναι το μεγαλύτερο νησί από τα 9 νησιά που βρίσκονται σπαρμένα στη θάλασσα του Μαρμαρά (Ελλήσποντος) και ονομάζονται Πριγκηπόνησα. Ονομασία που πήραν από τα πριγκιπόπουλα του Βυζαντίου τα οποία οι βασιλείς για να τα τιμωρήσουν τα εξόρισαν σε αυτά τα νησιά.

Φεύγοντας με το πλοίο από το λιμάνι της Πόλης, συναντούμε το πρώτο νησί που κατοικείται την Πρώτη (στα Τούρκικα ονομάζεται Kinali Ada , δηλαδή το νησί με το κόκκινο χώμα). Απέχει περίπου 9 ναυτικά μίλια από την Πόλη. Οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν Αρμένιοι και Ρωμιοί. Όπως και οι παραθεριστές του.

Πίσω από την Πρώτη, και σε απόσταση διαγωνίως από την Πόλη περίπου 10-11 ναυτικά μίλια, βρίσκονται τα ακατοίκητα νησιά Οξιά και Πλάτη.

Το δεύτερο κατοικημένο νησί είναι η Αντιγόνη (στα Τούρκικα Burgaz Ada ) το οποίο είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί από τα 9 νησιά. Κατοικείτο από πολλούς Ρωμιούς και το καλοκαίρι από Εβραίους παραθεριστές.

Απέναντι ακριβώς από την Αντιγόνη και σε απόσταση περίπου 300 μέτρων υπάρχει το νησάκι Κουτάλα (στα Τούρκικα Kasik Adasi ) το οποίο κατοικείται από τον ιδιώτη που το έχει αγοράσει.

Το τρίτο κατοικημένο νησί είναι η Χάλκη ( Heybeli Ada , δηλαδή δισάκι επειδή το νησί αποτελείται από δύο λόφους και μοιάζει στο χάρτη σαν δισάκι) το οποίο είναι το δεύτερο σε μέγεθος νησί. Στον ένα λόφο είναι το κτίριο της Εμπορικής μας Σχολής που μετονομάστηκε σε Ναυτική Σχολή και στον άλλο λόφο υπάρχει το κτίριο της Ιεράς Θεολογικής Σχολής η οποία τώρα δεν λειτουργεί. Οι πλειονότητα των κατοίκων ήταν Μωαμεθανοί. Οι υπόλοιποι κάτοικοι αποτελούνταν από τους μειονοτικούς (Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι).

Το τέταρτο νησί που κατοικείται είναι η Πρίγκηπος. Είναι το μεγαλύτερο σε έκταση νησί από τα 9 νησιά (στα Τούρκικα B u y u k Ada ,δηλαδή μεγάλο νησί). Η Πρίγκηπος απέχει από την Πόλη 12 ναυτικά μίλια. Το χειμώνα είχε 2.000-3.000 κατοίκους και το καλοκαίρι 12.000-15.000 κατοίκους. Στο νησί υπάρχουν τα εξής τρία μοναστήρια, του Αγίου Νικολάου στην πεδιάδα στο Μαντέμι, του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά στον υψηλότερο λόφο και του Σωτήρος Χρηστού στον δεύτερο υψηλότερο λόφο. Στις επετείους γινόταν μεγάλα πανηγύρια ενίοτε με την παρουσία του τότε Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Αθηναγόρα. Υπάρχει ένα θαυματουργό αγίασμα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην περιοχή Γλώσσα που αναβλύζει γλυκό νερό ακριβώς δίπλα στην θάλασσα με ένα πολύ μικρό εκκλησάκι και ένα χειροποίητο μαρμάρινο εικόνισμα ίσως από την εποχή του Βυζαντίου. Υπάρχουν ακόμα οι εξής δύο εκκλησίες, η Κοίμηση της Θεοτόκου που την αντικρίζεις όταν κατέβεις από το πλοίο και περπατήσεις 200 μέτρα από την αποβάθρα και ο Άγιος Δημήτριος που βρίσκεται στην περιοχή Πλάτανος και είναι ο Μητροπολιτικός Ναός των Πριγκηπονήσων.

Επ' ευκαιρίας κάνω μία παρένθεση για να σας ενημερώσω ότι απαγορεύονται τα αυτοκίνητα στα νησιά εκτός των οχημάτων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και των Ασθενοφόρων. Για το λόγο αυτό ως μέσο συγκοινωνίας χρησιμοποιούνται τα ιππήλατα αμαξάκια.

Πίσω από το λόφο του Χρηστού σε άλλον λοφίσκο υπάρχει το Ορφανοτροφείο μας. Δωρεά της Ε. Ζαΐμη. Ένα ξύλινο οικοδόμημα, κόσμημα αρχιτεκτονικής, το οποίο δυστυχώς σήμερα είναι ακατοίκητο και πλήρως εγκαταλελειμμένο.

Οι Πρίγκηπος έχει δύο ακτές λουομένων (πλαζ). Η ακτή του Μήλου και η ακτή του Γεωργούλη. Είχε πέντε ξενοδοχεία και τη λέσχη «Ανατολή» που τότε ήταν μέλη οι πολλοί εύποροι από τους μειονοτικούς και τους Μωαμεθανούς. Το καλοκαίρι στον κήπο της λέσχης διοργανώνονταν υπερπολυτελείς δεξιώσεις.

Απένατι και πλαγίως της Πριγκήπου υπάρχει το νησί Αντιρόβυθος (στα Τούρκικα, Sedef Adasi ). Απέχει από την Πρίγκηπο μόλις 500 μέτρα. Πριν από σαράντα χρόνια ήταν ακατοίκητο τελευταία όμως διάφορες οικοδομικές εταιρείες ξεκίνησαν να χτίζουν πολυκατοικίες και τώρα πλέον κατοικείται κυρίως από Μωαμεθανούς.

Πίσω από την Πρίγκηπο και σε απόσταση ενός ναυτικού μιλίου είναι το τελευταίο νησί η Νιάνδρος. Ακατοίκητο νησί όπου πηγαίναμε και ψαρεύαμε με εξωλέμβιες βάρκες. Είχε πολλές ψαροφωλιές με λυθρίνια, χελιδονόψαρα και περάσματα με τσαπαρί. Ιδιαιτέρως προς το Φθινόπωρο ψαρεύαμε πολλά σταυρίδια και κολιούς τα οποία μοιράζαμε σε όλη τη γειτονιά.

Την χρονική περίοδο που έχουν γυριστεί αυτές οι ταινιούλες, η θάλασσα του Μαρμαρά ήταν γεμάτη από πολλά είδη ψαριών. Επίσης είχε πάρα πολλούς αστακούς, μεγάλα καβούρια (εμείς στην Πόλη τα ονομάζαμε παγούρια και τα μαζεύαμε τις νύκτες με πυροφάνι). Νοστιμότατες γαρίδες, χελιδονόψαρα, χάνους, παλαμίδες και μύδια που έφταναν σε μέγεθος μία παλάμη χεριού. Αυτή ήταν και η αιτία οι περισσότεροι να έχουμε το ψάρεμα σαν χόμπι. Δυστυχώς όμως όπως τώρα έχω πληροφορηθεί, τα εργοστάσια τα οποία έχουν κτιστεί στην Ανατολική Πλευρά της Πόλης έχουν μολύνει τη θάλασσα του Μαρμαρά και τώρα έχουν μείνει μόνο μερικά είδη από αφρόψαρα.

Τα νησιά, Αντιγόνη, Χάλκη και Πρίγκηπος ήταν καταπράσινα από τα πολύ ωραία πεύκα που φύονταν από του λόφους μέχρι τις ακρογιαλιές.

Η πολυπληθής οικογένεια μας ήταν το ίδιο συνδεδεμένη ανεξάρτητα αν η συγγένεια ήταν 1 ου ή 4 ου βαθμού. Τις επετείους, γενέθλια, ονομαστικές εορτές που είχαμε κατά την καλοκαιρινή περίοδο τις εορτάζαμε με όλους τους συγγενείς και φίλους στα εξοχικά κέντρα του Χρηστού και του Αγίου Γεωργίου. Ακόμα θυμάμαι με τι χαρά και ευχαρίστηση ετοίμαζαν οι νοικοκυρές τους διάφορους μεζέδες και τα πολίτικα φαγητά που γινόταν ανάρπαστα στο τραπέζι του γλεντιού. Μετά το φαγητό άρχιζε το γλέντι με Καλαματιανούς χορούς και Χασάπικα και στο πικάπ ακούγαμε τα τραγούδια του Νίκου Γούναρη. Το γλέντι τελείωνε με το τάβλι που έπαιζαν οι άντρες.

Στην ταινία θα δείτε το κότερο « Ipar » το οποίο είχε το όνομα του εφοπλιστή ιδιοκτήτη του και το οποίο νοίκιαζε η οικογένειά μας για να εκδράμουμε στα νησιά και τη θάλασσα του Μαρμαρά.

Ο πατέρας μου και ο θείος μου ήταν επαγγελματίες ανθοπώλες με καταστήματα στην Πόλη (ο πατέρας μου) και στην Άγκυρα (ο θείος μου). Ο θείος μου αναλάμβανε την κατασκευή των στεφανιών που κατέθεταν, στο Ηρώο του Ταξίμ στην Πόλη και στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Αταρούκρ στην Άγκυρα, κατά την επίσκεψη τους αρχηγοί ξένων κρατών και διπλωμάτες.

Στο τέλος θα παρακολουθήσετε την απονομή των πτυχίων στους εφέδρους αξιωματικούς του 1952 στην Άγκυρα στην οποία συμμετέχω και εγώ ως έφεδρος αξιωματικός.

Μου δίνει μεγάλη χαρά η πιθανότητα αυτές οι περιγραφές που σας έκανα να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε καλύτερα τις εικόνες που θα δείτε μέσα από αυτή την ταινία.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Χάρης Καρδερίνης